Mấy ngày trước mình có đọc một chiếc newsletter của anh Thái aka Kỹ Sư Tin Tặc tên là "Năm mức ngu dốt thời AI", mình trích nguyên văn một đoạn rồi mời các bạn đọc câu chuyện bên dưới.
[...] "năm mức ngu dốt" của anh Ngô Quang Hưng dẫn lại từ Phillip G. Armour (OI viết tắt của Order of Ignorance):
4OI - siêu dốt: chữ này tôi dịch bừa từ chữ meta-ignorance, vì meta-physics người ta dịch là siêu hình (học). Ở mức dốt này thì ta không biết gì về năm mức ngu dốt.
3OI - thiếu quá trình: ở mức dốt này thì ta thiếu một quá trình cụ thể để khám phá ra rằng mình đang không biết rằng mình đang không biết về X. Nói cách khác, ở mức dốt này thì ta không biết cách nào để tìm ra các thứ mà ta không biết rằng ta không biết 🙂.
2OI - thiếu nhận thức: ở mức dốt này thì ta không biết là ta không biết gì về X. Hiển nhiên là ta không thể cho ví dụ về 2OI nào! Tuy nhiên, thỉnh thoảng đọc sách đọc báo, đọc blog KHMT (!), tôi có thể tìm ra được nhiều thứ chưa bao giờ biết là mình không biết, và như thế tôi chuyển các thứ đó lên 1OI. Dù rằng với cơ học lượng tử nói chung thì tôi ở mức 1OI, chắc chắn là có các đối tượng cụ thể nào đó trong cơ học lượng tử mà tôi ở mức 2OI.
1OI - thiếu kiến thức: để … đạt được mức dốt này thì ta phải biết là ta thiếu kiến thức về X. Ví dụ: tôi biết là tôi không biết gì về cơ học lượng tử. Đạt được mức dốt này cũng đã tốt, vì nếu có nhu cầu tôi có thể đi tìm sách vở tài liệu về cơ học lượng tử để học thêm.
0OI - không dốt: để đạt mức này ta phải biết X và chứng minh được rằng ta biết X. Ví dụ: tôi biết viết blog!
ChatGPT khiến ai cũng tưởng mình ở mức 0OI: chuyện gì cũng có lời giải, đọc rất xuôi tai. Ai cũng ngỡ đã hiểu, hóa ra chỉ mới đọc hiểu .[...]
Kể cho các bạn nghe bài tập trên lớp Strategic & IMC Planning của mình khá là áp lực (tích cực), cứ cách 3 ngày là các bạn cần hoàn thành một phần bài tập để mình sửa bài. Ví dụ trong phần phân tích đối tượng mục tiêu, các bạn cần làm phần consumer segmentation, và mình có yêu cầu các bạn phải phỏng vấn họ để hoàn thành và ra được insight chính.
Đến hôm sửa bài tập thì mình bắt bài được ngay bạn nào chưa phỏng vấn mà xài AI để làm, vì đọc vào thấy rất "xuôi tai": đặt tên các persona rất hoa mỹ, từng khía cạnh của một persona thì hợp lý khó cãi được, phần câu chữ thì xịn sò quá. Có điều là đọc xong mình không thấy đây là... người Việt Nam (mà có phải đi nữa chắc là những công dân toàn cầu), rồi cái insight chính rút ra thì nó kiểu chung chung và không actionable (có giá trị sử dụng).
Mấy ngành khác thì mình không biết sao, nhưng "xuôi tai" chính là cái bẫy ngọt ngào để làm các bạn planner, hoặc các bạn client/agency dùng AI để thay cho planner, nghĩ rằng mình đã thấu suốt và có câu trả lời xịn sò cho một chiếc brief (mà có khi cái brief cũng là AI làm nốt).
Mình phát hiện ra được vì đơn giản mình thử dùng AI hàng chục lần để tự thay thế chính mình rồi và đã thất bại, mình còn làm startup về AI và quan trọng nhất mình đã dành 12 năm để đạt được mức "0OI - không dốt" trong planning.
Không có đường tắt nào để leo từ 4OI lên 0OI, nếu có thì đó là AI nó lừa bạn đó.
Vậy các bạn planner tự đánh giá mình đạt được mức ngu dốt thứ mấy trong thời AI?
P.s: Mình không bài xích AI, lúc đi dạy mình có hướng dẫn các bạn nên xài AI để HỖ TRỢ các bạn ở những phần nào cho hiệu quả, nhưng nó không nghĩ thay bạn được.